Objawy gruźlicy są niecharakterystyczne, co oznacza że mogą towarzyszyć różnym chorobom układu oddechowego. Poczynając od objawów ogólnych takich jak gorączka, nocne poty, chudnięcie utrata apetytu, kończywszy na objawach ze strony układu oddechowego takich jak kaszel, krwioplucie, ból w klatce piersiowej i duszność. Kaszel jest najczęstszym objawem ze strony układu oddechowego. Należy pamiętać, że jeżeli pomimo leczenia  trwa ponad 3-4 tygodnie jest to sygnał, że pacjent  musi trafić do lekarza w celu rewizji rozpoznania. Podlega dalszym badaniom jak radiogram klatki piersiowej, czy badanie bakteriologiczne plwociny. Krwioplucie jest bardzo niebezpiecznym sygnałem, każdy chory z takim objawem musi bezwzględnie znaleźć się w szpitalu. Duszność i ból w klatce piersiowej zależą głównie od późnych powikłań gruźlicy, kiedy są to rozległe postaci gruźlicy bądź też kiedy dochodzi do włóknienia płuc. Duszność i ból w klatce piersiowej świadczą o zaawansowaniu choroby.

Wśród charakterystycznych objawów gruźlicy możemy wyróżnić trzy rodzaje przebiegu klinicznego. Najbardziej groźnym dla życia jest przebieg ostry, którego wywiad jest krótki, objawy pojawiają się nagle.  Jest to wysoka gorączka  oraz inne objawy świadczące o toksemii ogólnoustrojowej. Tutaj możemy wyróżnić kilka postaci gruźlicy przebiegających ostro. Może być to posocznica gruźlicza, może być to gruźlicze zapalenie płuc, bądź też wysiękowe gruźlicze zapalenie opłucnej. Każda ostra postać zagraża życiu , może się skończyć zgonem pacjenta, więc musi być szybko zdiagnozowana i skutecznie szybko leczona.

Gruźlica może przybierać przebieg podostry. Czas trwania objawów jest wydłużony. Mamy do czynienia z falującym przebiegiem gruźlicy. Kiedy okresy zaostrzenia, przeplatają się z okresami wyciszenia-remisji choroby. W okresach zaostrzenia  możemy widzieć stany podgorączkowe, wykrztuszania kaszlu, wykrztuszania plwociny. W okresach zaś wyciszenia objawy te minimalizują się. Czas trwania takiej postaci od momentu pojawienia się pierwszych objawów do rozpoznania trwać może różnie długo. Od kilku tygodni ,nawet do kilu miesięcy.

Wreszcie możemy mieć też do czynienia z postaciami przebiegającymi łagodnie w przebiegu których wywiad dolegliwości również jest długi. Często wielomiesięczny . Natomiast objawy są już bardzo niecharakterystyczne, nazywamy te objawy maskami Sokołowskiego na cześć lekarza, który na przełomie wieków te zespoły objawowe opisał. Gruźlica może imitować swoim przebiegiem różne inne choroby. Możemy wyróżnić maski rzekomo grypowe, maski rzekomo astmatyczne, maski rzekomo żołądkowo-jelitowe i wiele innych.


Leczenie gruźlicy to działanie wielokierunkowe. W pierwszej kolejności ważna jest profilaktyka, zapobieganie zakażeniom gruźlicy. Poza tym istnieje leczenie farmakologiczne za pomocą leków, oraz leczenie chirurgiczne w wybranych przypadkach. Zasadniczym elementem leczenia jest oczywiście leczenie farmakologiczne. Chorych na gruźlicę leczymy specjalnie skonstruowanymi antybiotykami, które mają za zadanie zabijać prątki gruźlicy. W związku z odmienną budową prątków i odmienną biologią w porównaniu z innymi bakteriami, również działanie antybiotyków przeciwprątkowych jest odmienne od wszystkich pozostałych. Leczenie gruźlicy powinno rządzić się swoistymi zasadami. Najważniejsze jest to, że leczenie gruźlicy powinno być długotrwałe, powinno trwać minimum sześć miesięcy. Zwykle jest to czas optymalny, wystarczający do leczenia niepowikłanej gruźlicy.  Jednak ten czas jest o wiele dłuższy od leczenia innych zakażeń układu oddechowego. Leczenie musi być skojarzone, stosujemy kilka leków przeciwgruźliczych. Zapobiegamy wtedy zjawisku lekooporności prątków. Kolejna ważna zasada mówi nam o tym, że leczenie powinno być systematyczne i akceptowalne przez chorego. Chory musi być wyedukowany, musi rozumieć potrzebę codziennego leczenia związanego z połykaniem dużej ilości tabletek. Jest to bardzo ważna zasada.