Gruczoł krokowy inaczej stercz, prostata (są to synonimy), należy do układu męskich narządów płciowych. Jest on zlokalizowany w okolicy załonowej, poniżej pęcherza moczowego. Obejmuje tylną część cewki moczowej tzw. cewkę sterczową. Budowa gruczołu krokowego nie jest jednorodna, składa się ona z kilku stref. Klinicystów najbardziej interesuje strefa przejściowa, dlatego że z niej zaczyna się łagodny rozrost stercza, oraz strefa obwodowa (jest to okolica w której najczęściej zaczynają się nowotwory gruczołu krokowego).
Do najczęstszych schorzeń gruczołu krokowego zaliczamy: łagodny rozrost stercza, raka stercza, oraz zapalenia.
Do najważniejszych badań diagnostycznych stosowanych w przypadku raka stercza zaliczamy: badanie per rektum. Jest to przezodbytnicze badanie palcem, które ma za zadanie określić zakres powiększenia gruczołu krokowego, jego spoistość, a także powierzchnię tej części, która bezpośrednio kontaktuje się z gruczołem krokowym.

Drugim elementem jaki badamy jest stężenie swoistego antygenu sterczowego tzw. badanie stężenia PSA. Jest to marker, który mówi nam (jeżeli stężenie to jest podwyższone) o konieczności rozszerzenia diagnostyki w kierunku nowotworu.
Trzecim elementem, jeżeli badanie per rektum wykaże niepokojące objawy, lub gdy stężenie PSA jest względnie podwyższone, wówczas wykonujemy badanie biopsji gruczołu krokowego, pod kontrolą ultrasonografii.
Są to trzy najistotniejsze elementy w diagnostyce gruczołu krokowego.

Prawidłowe stężenie PSA nie powinno przekraczać 4 nanogramów na mililitr, aczkolwiek Amerykanie obniżyli tę normę już do granic 2,5- do 3 nanogramów na mililitr. Podwyższone stężenie PSA, informuje nas o konieczności rozszerzenia diagnostyki. Nie jest to jednoznaczne z tym, że w przypadku podwyższonego stężenia PSA musimy zawsze rozpoznawać nowotwór. Zdarzają się sytuacje, w której PSA jest podwyższone, natomiast nie możemy rozpoznać choroby nowotworowej, ponieważ może być ono podwyższone w zakresie chorób zapalnych gruczołu krokowego. Badanie PSA wykonuje się pobierając krew z żyły obwodowej. Chory nie musi być na czczo, to badanie może być wykonywane w każdej porze dnia i nocy. Pobieramy kilka mililitrów krwi i oznaczamy stężenie dostępnymi testami. Termin oczekiwania na wyniki jest różny, w zależności od wykonywania badań przez dany ośrodek. Oczekiwanie to może wynosić kilka godzin, jak również kilka dni.

Biopsję gruczołu krokowego wykonuje się za pomocą specjalnej sondy, którą wprowadza się do odbytnicy, oraz przy użyciu igły umieszczonej w specjalnym urządzeniu automatycznym, która umożliwia szybkie pobranie i praktycznie bezbolesne pogranie wycinka jednego z płatów gruczołu krokowego. Po wprowadzeniu sondy do odbytnicy rejestrujemy na monitorze ultrasonograficznym obraz gruczołu krokowego, zwracając szczególna uwagę na torebkę stercza, oraz występowanie różnych nieprawidłowych ognisk, w zakresie samego gruczołu krokowego.
Poprzez specjalny kanał znajdujący się w sondzie przezodbytniczej, wprowadzamy igłę umieszczoną w automatycznym aparacie i dokonujemy i pobrania odpowiednich wycinków z gruczołu krokowego. Wycinki mają najczęściej długość około 2,5 cm. Są one odpowiednio oznakowane, następnie przesyłane w kolejnym etapie, (każdy oddzielnie), do badania histopatologicznego. Wszystkie te odcinki są przestrzennie rozłożone, tak aby uzyskać odpowiedni materiał, praktycznie ze wszystkich miejsc, oraz dodatkowo pobieramy materiał z miejsc podejrzanych. Są to najczęściej miejsca określane w obrazie ultrasonograficznym jako ogniska hopoechogenne. W zależności od obrazu, liczba wkłuć i liczba pobranych wycinków może się wahać od 6 i sięgać nawet 20 wycinków.

Chorych u których rozpoznajemy raka gruczołu krokowego, możemy poddać leczeniu radykalnemu, na które składa się leczenie operacyjne, względnie radioterapia, brachyterapia, lub leczeniu paliatywnemu tzw. leczeniu zachowawczemu.
Zabieg operacyjny klasyczny, a więc prostatektomia radykalna polega na usunięciu w pierwszym etapie operacji zaotrzewnowych węzłów chłonnych. Węzłów chłonnych zasłonowych oraz biodrowych, a następnie wycięciu gruczołu krokowego, łącznie z pęcherzykami nasiennymi, więc wszystkiego co znajduje się między pęcherzem moczowym a cewką tylną. Końcowym etapem tego zabiegu jest zespolenie pęcherza moczowego z cewką moczową.