Do podstawowych badań niezbędnych w diagnozowaniu i monitorowaniu leczenia astmy oskrzelowej należą badania czynnościowe układu oddechowego. Najprostszym z nich jest spirometria, przy pomocy której możemy stwierdzić skurcz drzewa oskrzelowego. Jeżeli przy pierwszym kontakcie z pacjentem, u którego podejrzewamy astmę oskrzelową stwierdzimy zaburzenia wentylacji odpowiadające skurczowi drzewa oskrzelowego możemy wykonać tzw. próbę rozkurczową. Jest to próba odwracalności skurczu oskrzelowego, poprzez podanie pacjentowi leków rozkurczowych i wykonaniu ponownej spirometrii po upływie 15 minut. Jeżeli obserwujemy poprawę parametrów wydechowych, możemy na tej podstawie rozpoznać astmę oskrzelową.
Jeżeli natomiast badanie spirometryczne wypada prawidłowo, możemy dodatkowo wykonać u pacjenta tzw. próby prowokacyjne. Najczęściej stosowane są nieswoiste próby prowokacyjne z histaminą, lub z metacholiną. Podając wzrastające stężenia tych substancji w przypadku osób chorych możemy obserwować skurcz drzewa oskrzelowego.

Bezpośredni mechanizm rozwoju reakcji astmatcznych na skutek wysiłku fizycznego nie jest znany. Wiadomo jednak, że hiper wentylacja, czyli szybkie i głębokie oddychanie wywołane intensywnymi ćwiczeniami utrudnia oddychanie przez nos. Prowadzi to w efekcie do oddychania wyłącznie przez usta. Zimne, suche powietrze dostaje się prosto do płuc. Utrata płynów i nadmierne wychłodzenie dróg oddechowych, są jak się uważa głównymi przyczynami reakcji astmatycznych w skutek wysWiększość pacjentów chorych na astmę oskrzelową, powinna posiadać w domu i używać do monitorowania przebiegu leczenia  mierników szczytowego przepływu wydechowego czyli tzw. pikflometrów. Pacjent codziennie rano i wieczorem powinien wykonać trzy pomiary za pomocą tego urządzenia, zapisując wyniki w kartach samoobserwacji i w ten sposób monitorując przebieg leczenia, przebieg zaostrzeń oraz skuteczność prowadzonego leczenia. Prowadząc specjalne karty obserwacji pacjent jest poinstruowany, kiedy powinien się  zgłosić do lekarza jeżeli jego stan się pogarsza.